(Craft, handicaft) Arapça sinaat kelimesinden gelir. İnsanların maddi ihtiyaçlarını karşılamak üzere yapılan, öğrenim, tecrübe ve ustalık gerektiren iş, sanat demektir. Zanaat işleri genellikle el ustalığı gerektirir. Bir zanaata çoğunlukla çırak olarak girilir ve kalfalıktan ustalığa yükselinir. Türkçe’ de "küçük el sanatları" kavramı zanaat’ı ifade eder. Zanaat’la uğraşan kimselere, zanaat sahibi anlamında "zanaatkar" denir.
Zanaatçi ne demek?
Zanaat, maddi ihtiyaçlarını karşılamak için eğitim ve tecrübe gerektiren işlere verilen addır. Ayrıca hüner ve marifet anlamlarına da gelmektedir. Bir işle veya meslekle uğraşan ustalığı ve mahareti olan kimselere ise sanatkâr denilmektedir. Osmanlılar zanaat anlamına gelen hirfet sözcüğünü kullanmışlardır. Osmanlı döneminde çeşitli zanaat kollarının toplandığı Ahi teşkilatı bulunmaktaydı. XIX. yüzyılda Osmanlı’ya gelen Fransız mozaikçisi Pretextat Le-comte çinicilik, maden işleri, dökmecilik ve bakırcılık, camcılık, taş yontuculuğu, nakış, kalemkârlık, halıcılık, kumaş ve kadifecilik, saraçlık, kunduracılık, silah işçiliği, ahşap işleri, telkari, cevahircilik, mühür yapımcılığı, tesbihcilik, lokum, helva ve şekerleme yapımı hakkında bilgi vermektedir. Sanayi devriminden sonra zanaatlar büyük ölçüde sarsılmıştır. Seri imalat ile birlikte birçok zanaat ortadan kalksa da bununla birlikte yeni zanaat alanları doğmuştur. Saraçlık ve nalbantlık tarihe karışırken bunun yerine otomobil tamirciliği, kaportacılık ve boyacılık gibi zanaatlar ortaya çıkmıştır. Günümüzde zanaat denilince akla ilk gelen küçük sanatlardır. Şiir, müzik, resim, heykel, hat, tezhip gibi zanaatlar ise “güzel sanatlar” olarak adlandırılır.
Zanaatkâr, temel bir insani içgüdüyle ilgilidir: bir işi başka bir şey için değil de yalnız o iş için yapmak. Sözcük, endüstri toplumunun gelişiyle yitmekte olan bir yaşam tarzını akla getiriyor olsa da, zanaatkarın dünyası maharetli el emeğinin çok ötesine, bugüne, bütün insan uğraşlarına uzanıyor. Dolayısıyla, iyi zenaatkarlık değerleri öğrenilerek ; bilgisayar programcısının, doktorun, ebeveynlerin, kısacası her yurttaşın neler kazanacağını düşünmek gerekiyor. .
Tarih boyunca teoriyle pratik, teknikle dışavurum, zanaatçıyla sanatçı, üreticiyle kullanıcı arasında fay hatları oluştu; ancak modern toplumla birlikte bu tarihsel mirasın izleri silinmekle kalmadı değerler de unutulmaya yüz tuttu. Halbuki zanaat ve zanaatkârın geçmişi bize aynı zamanda araçları kullanmanın, işi örgütlemenin, malzeme hakkında düşünmenin başka yollarını gösterdiği gibi hayatı nasıl yaşamak gerektiği hakkında güzel öneriler sunuyor.
Comments